50 jaar stadhuis met… André van der Veeke

In het kader van het 50-jarig jubileum van het stadhuis, introduceren wij de rubriek “50 jaar stadhuis met….”. Een rubriek waarin Terneuzenaren over hun band met het stadhuis vertellen. Dat is dit keer één van de Terneuzense stadsdichters: André van der Veeke. Tijdens de opening van het jubileumjaar droeg hij het officiële jubileumgedicht ‘Ark van beton’ voor.

“We zijn door de gemeente Terneuzen benaderd met de vraag of ‘50 jaar stadhuis’ een onderwerp voor onze gedichten kon zijn’’, vertelt André. “Vanaf het allereerste begin was ik geraakt door dat spannende gebouw, dat schip van beton. Ook een ‘’eerlijk’’ gebouw, vond ik het, niets werd weggemoffeld met hout of siersteen. Het beton bleef zichtbaar, ook binnen. Dat was voor veel mensen choquerend.”

Paradepaardje van het brutalisme
‘’Het stadhuis van Bakema wordt als het paradepaardje van het Brutalisme beschouwd. Een stroming in de bouwkunst die voor oprechte, functionele bouwkunde ging. Dat is allemaal bekend. Het opmerkelijke is dat het stadsbestuur indertijd akkoord ging met het gewaagde ontwerp. Een betonnen schip in een havenstad als Terneuzen plaatsen ligt misschien voor de hand. Maar gezien het experimentele karakter, was het dat zeker niet.  Voor veel inwoners was het moeilijk wennen. Ik heb het stadhuis vaak moeten verdedigen.’’

Brutalistisch gedicht
‘’Toen ik aan mijn gedicht begon, dacht ik: Bij een brutalistisch gebouw hoort een brutalistisch gedicht. Ik heb dus niet alleen mijn eigen positieve gevoelens tot uiting gebracht. Ook de mening van de Terneuzenaren die het maar een grauwe betonklomp vonden, werd verwoord. Maar uiteindelijk eindigt de tekst positief. Bakema zelf was trouwens een groot voorstander van democratische verhoudingen binnen een gemeentehuis.

Het schrijven van het gedicht viel me niet zwaar. Dat heeft te maken met mijn betrokkenheid bij het gebouw. Zonder een directe vorm van geraakt worden, schrijf je trouwens geen gedicht.’’  

Oog voor detail
‘’Nadat ik het gedicht geschreven had, kreeg ik een rondleiding door het hele bouwwerk. Ik heb erna nog twee strofen toegevoegd aan het gedicht. Met name die over de ‘’democratische stoelen’’. In de raadszaal moest iedereen op een zelfde soort stoel zitten. Dat vond ik een opmerkelijk detail bij de uitleg van de gids. Geen onderscheid dus, geen hiërarchie. Ook moesten alle ruimtes en vertrekken gemakkelijk toegankelijk zijn.”

Ark van beton
‘’Bij de Bijbelse versie van een ark is het vaartuig geschikt voor alle dieren. Het Terneuzense stadhuis met zijn vorm van een schip moest toegankelijk zijn voor alle inwoners van de stad. Dat had architect Bakema voor ogen toen hij het ontwierp. Deze twee feiten in overweging nemende, kom je al snel tot een titel als Ark van beton.’’

Lees het gedicht ‘Ark van beton’ hieronder.

Over André van der Veeke
André van der Veeke is geboren in Rotterdam en heeft zijn jeugd daar gedeeltelijk doorgebracht. Vervolgens verhuisde hij naar Terneuzen, vertrok er weer en is op zijn 26ste teruggekomen. Hij heeft onder meer in het onderwijs en bij Wolters-Noordhoff gewerkt. Vorig jaar is zijn bundel Het schuimspoor van het onbereikbare verschenen, gedichten met als onderwerp de Schelde. Deze bundel dingt mee naar de Zeeuwse Boekenprijs en is in de boekhandel verkrijgbaar.

André is hoofredacteur van het literaire tijdschrift Ballustrada en lid van het dichtersgilde van Terneuzen.

Lees meer over 50 jaar stadhuis op https://www.terneuzen.nl/50jaarstadhuis

Ark van beton

1972: de B van bruut (brutalistisch) was populair
Logisch dus de keuze voor de B van Bakema
De B van Beton wond zich op, stortte zich uit

Een rauw gebouw, uit het boze oosten ontsnapt
Gestapeld, gewogen, grauwer dan een novemberdag

Als schip van beton uit zijn bekistingen gegleden
Een dek hier, een voorplecht daar – baken voor de stad

Ook broeder voor de zusterschepen die ploegend
voorbijvaren en nooit zo voor anker zullen gaan

Geen verfijning, geen glans, behaagzucht onderdrukt
Wel een geraffineerd spel met verdiepingen en ramen

(B. bemoeide zich overal mee: liet democratische stoelen
aanrukken, deuren van welkomhout, steigerende plinten)

Vaak vanaf de dijk als intimiderende bunker afgedaan:
te kolossaal en altijd die dreiging met schemering

Maar het functionele lef om dit te bedenken…
Een ark van gewapend beton voor ons, voor alles en allen

André van der Veeke, maart 2022