Op de koffie bij… Porgy en Bess

Zeg je ‘Porgy en Bess’ dan kun je in één zucht een scala aan wereldberoemde jazz- en blues muzikanten noemen, welke in de loop der jaren op dit podium hebben mogen optreden in Terneuzen. Niet voor niets staan de artiesten in de rij om te mogen spelen bij dit knusse cultuurpodium. Kijk je vanaf de buitenkant, dan denkt menig voorbijganger dat het een ‘gewoon’ bruin café is in de winkelstraat van Terneuzen. Niets is minder waar! Wanneer je binnenkomt bij Porgy en Bess zul je je verbazen over de ruimte die het karakteristieke pand biedt. De knusse sfeer zoals deze bij Porgy en Bess te vinden is, is uniek voor een cultuurpodium! Wij gingen op de koffie bij twee van de bestuursleden van Porgy en Bess: Hans Zuiderbaan, voorzitter sinds 1985(!) en John Bosch.

Het ontstaan van Porgy en Bess

Frank Koulen, de oprichter van Porgy en Bess, kwam in 1944 in Terneuzen terecht met de bevrijdingstroepen. Hij zat op het luchtafweergeschut met een kanon bovenop het gerechtsgebouw, wat wij nu kunnen als restaurant ’t Gerecht. Frank ontmoette in deze tijd zijn vrouw hier in Terneuzen en opende een paar jaar later Porgy en Bess. In eerste instantie was het een lunchroom, maar al snel werd dit een café en kwam er steeds vaker livemuziek en groeide het uit tot hoe we Porgy en Bess vandaag de dag kennen. Origineel gezien was het pand van Porgy en Bess de grootte van een woonhuis, later toen de achterliggende schuur te koop kwam te staan kocht Frank ook deze, zodat het cultuurpodium zijn huidige grootte zou krijgen. Het gedeelte waar het podium te vinden is was vroeger de tuin en de achterliggende bar was eerst de schuur.

Frank zat altijd vol ideeën en hij zorgde ervoor dat deze ideeën ook werkelijkheid werden. Wist je bijvoorbeeld dat Frank Koulen de initiatiefnemer was van wat wij nu kennen als de braderie in Terneuzen? Hans vertelt: “Tijdens de braderie stonden alle winkeliers buiten met hun kraam, verkleed in het thema van dat jaar. Frank vertelde dan als wat ze dit jaar verkleed gingen. Met initiatieven als deze bracht hij enorm veel leven in de brouwerij.”

Het unieke karakter van Porgy en Bess: een cultuurpodium in een bruin café

Het doel van Frank was om zijn passie voor muziek die, nadat hij in New York de Opera Porgy and Bess had gezien die hem heel sterk deed denken aan het Surinaams Nieuw Nickerie waar hij was opgegroeid. Een community waarbij muziek mensen bij elkaar brengt en waar gezelligheid en de huiselijke sfeer op één staan. Het was een doorslaand succes en de grote der aarden in de wereld van jazzmuziek en Blues vonden hun weg naar Porgy en Bess, en nog steeds.

Hans: “Het was een café, het ziet eruit als een café, maar… het is een cultuurpodium. Dat maakt ons uniek als podium. De bar is tegenwoordig allen nog maar open als er muziek is, dus wanneer er optredens zijn of wanneer er livemuziek is op de zaterdagmiddagen. Van oorsprong werd hier enkel Jazz gespeeld, maar al heel gauw ook Blues en tegenwoordig spelen hier ook veel lokale bandjes. Ook wordt hier klassieke muziek gespeeld, wat goed tot zijn recht komt in onze huiskamersfeer. Daarnaast komen er sinds jaar en dag beroemde schrijvers voor het geven van lezingen.

De directeur van het BIMHUIS in Amsterdam, het grootste en belangrijkste jazzpodium van Nederland, heeft weleens het volgende gezegd over haar podium: “onze taak is het creëren van magische momenten voor musici en publiek. Dat gaat ook op voor Porgy en Bess.” Kortom: Wij brengen  hier dingen die nergens anders gebeuren. Wij creëren hier die magische momenten. Hier kun je genieten van prachtige kamermuziek van topniveau en de dag erna kun je genieten van grote namen uit de jazzwereld. Het feit dat je zo dicht bij de artiest zit, zorgt voor die intieme sfeer en geeft een compleet andere beleving. Je kunt de artiest in de ogen aankijken en dat vind je niet vaak bij cultuurpodia. Dat zorgt mede voor die magische momenten.”

Nauwere samenwerkingen en goede vrienden

Frank overleed in 1985 en de groep mensen die zich dagelijks inzette voor Porgy en Bess kon niet toelaten dat dit het einde zou betekenen. Er werd een stichting in het leven geroepen: stichting Porgy en Bess. Tot op de dag van vandaag wordt Porgy en Bess nog steeds gerund door meer dan 60 vrijwilligers waarvan er sommigen Frank Koulen nog gekend hebben.

Deze dagen werkt Porgy en Bess ook nauw samen met diverse locaties; zo vinden de klassieke kamerconcerten of zogenaamde ‘open haard concerten’ plaats bij Porgy en Bess in samenwerking met het Scheldetheater en werken ze nauw samen met podia aan de overkant zoals Muziekpodium Zeeland. “Dit gaan we ook steeds meer doen. We gaan de programmering nog veel meer op elkaar afstemmen, met name wat betreft de jazzmuziek. Er zijn maar drie podia in Zeeland die dit aanbieden, waarvan wij er één zijn. We gaan dit samen doen, zodat we een goed gecoördineerd programma kunnen aanbieden voor de hele provincie.”

Zeker nu is de samenwerking met andere locaties belangrijk, want ondanks dat Porgy en Bess een gevestigde naam is, zijn er veel mensen die niet weten wat een rijke cultuur dit podium biedt op verschillende vlakken. Nog steeds komen er mensen langs Porgy en Bess gelopen die niet weten dat het een cultuur podium is, John vertelt daarover: “Soms blijven mensen hier voor het raam staan om het affiche te bekijken. Dan komen ze binnen en vragen ze waar deze optredens plaatsvinden, want vanaf de buitenkant lijkt Porgy en Bess dan een ‘gewoon bruin café’. Dat hopen we toch een beetje te kunnen veranderen, terwijl het ook juist die sfeer van een bruin café is die ons onderscheidt als cultuurpodium.”

Een zomerprogramma voor iedereen

Normaal gezien zijn de deuren van Porgy en Bess tijdens de zomer gesloten. Echter hebben ze daar vorig jaar verandering in gebracht, vanwege de lockdowns: “Toen we in de zomer van 2020 weer open mochten konden we natuurlijk niet stil blijven zitten. Daarom besloten we om een zomerprogramma te starten in 2020 en dit jaar doen we dat weer. Dit was eigenlijk een heel groot succes. Wij en de muzikanten hadden zo lang stil gezeten… Ze stonden te trappelen om weer het podium op te kunnen! Nu kunnen we dit doen met een bezetting van maximaal 50 personen, maar dat maakt het nóg intiemer dan anders. Normaal gezien kunnen we 160 man kwijt in de zaal met zitplaatsen. Maar zelfs voor zo’n kleine groep – 50 mensen – spelen is al zo fijn voor de muzikanten.” Een mooi initiatief dus om de cultuur bij Porgy en Bess levend te houden in deze tijd!

Je vindt het zomerprogramma op de website van Porgy en Bess. Ook staat er al een deel van het programma voor dit najaar online. Wil je Porgy en Bess steunen? Ga dan zeker eens naar één van de bijzondere optredens of word vriend van Porgy en Bess. Hiermee kun je jaarlijks een donatie doen en krijg jij korting op voorstellingen. Ben je zo enthousiast geworden dat het bij jou gaat kriebelen om als vrijwilliger aan de slag te gaan: Porgy en Bess is altijd op zoek naar nieuwe vrijwilligers! Zo kun je Porgy en Bess helpen voortbestaan en ondertussen genieten van de mooie muziek en gezelligheid, win-win situatie al zeggen wij het zelf!