Parel: De Grote Kerk

Parels in de regio: een gebouw of een plek met een rijke geschiedenis en een bijzonder verhaal. Natuurlijk hoort de Grote Kerk in de Noordstraat ook dit rijtje!

Back in time!

Op de plek waar nu de Grote Kerk in de Noordstraat staat, werd in 1579 een Hervormde Kerk gebouwd. In 1611 werd deze vergroot. Dit was een kerkzaaltje van 21 bij 11,5 meter en in elke zijmuur zaten drie ramen. De ingang bevond zich toen ook al aan de kant van de Noordstraat. Ten midden van de kerk stond een torentje en aan de noordkant het kerkhof. Rondom de kerk stond een muur waar zich een toegangshek met een houten deur in bevond. Via een pad kon je de kerk bereiken.

Door de groei van de bevolking werd de kerk weer te klein, en werd in 1659 afgebroken en opnieuw gebouwd. De geschiedenis herhaalde zich; de kerk werd in 1885 wederom gesloopt en er verscheen al gauw een nieuwe. De nieuwe kerk is de kerk de huidige kerk die wij kennen; een ruime bakstenen zaalkerk in eclectische stijl. De redelijk lage en kleine voorgebouwde toren heeft vier topgevels en een achtkante spits. Er werden tot 1999 elke zondag kerkdiensten gehouden. In 1999 besloot de Hervormde Gemeente om de kerk niet langer voor reguliere bijeenkomsten te gebruiken. Om verval en leegstand te voorkomen, werd in 2000 Stichting Behoud Grote Kerk Terneuzen opgericht. Zij zetten zich in voor het behoud, exploitatie en onderhoud van de kerk. De kerk wordt tegenwoordig zowel voor religieuze en culturele doeleinden gebruikt.

Grafstenen

Toen de grote kerk in 1966 gerenoveerd werd, werden er acht oude grafstenen onder de vloer gevonden (rechtsachter in het huidige kerkgebouw). Op de plaats waar zich de oude grafkelders bevonden, begon de vloer te verzakken. Onder leiding van geschiedenisdocent Dhr. Voornveld deed een groepje vrijwilligers en leerlingen van het toenmalig Petrus Hondius college (huidige Lodewijk College) opgravingen in de kerk. Ze vonden onder andere grafstenen, fundamenten en regenbakken van de oude kerk. Deze werden blootgelegd en in kaart gebracht. Ook werden er scherven van wandtegels, aardewerk en dergelijke gevonden.

De grafstenen kregen een nieuwe plaats in de kerk. Ookal zijn ze nog niet gevonden, is het bijna met zekerheid te zeggen dat er in vroegere tijden meer dan de gevonden acht grafstenen aanwezig waren in de kerk.

Glas-in-loodramen

Op verzoek van dominee Wasier werd een gebrandschilderd raam in de kerk aangebracht met daarop het wapen van de provincie Zeeland en de stad Terneuzen. Zeer waarschijnlijk was dit raam gemaakt door de Middelburger Cornelis Barlaer, die ook de gebrandschilderde ramen heeft gefabriceerd uit de Hervormde Kerk van Zaamslag en Biervliet. De gebrandschilderde ramen in de kerk te Biervliet zijn behouden gebleven. De glas-in-loodramen in de Terneuzense kerk sneuvelen bij een verbouwing in 1863. Vele jaren later verschenen er in het gebouw van 1885 weer een aantal nieuwe glas-in-loodramen. (Bron: Hervormde Kerk Terneuzen)

Vlackx orgel

In de kerk heeft in eerst instantie het in 1863 gebouwde orgel uit de oude kerk dienst gedaan. Dit werd in 1929 vervangen. Vanaf 2016 is er gewerkt om het orgel terug te brengen naar de toestand van 1941, met behoud van enkele latere wijzigingen. Sinds in 2019 de eerste fase van de reconstructie is afgerond, wordt het orgel geroemd om z’n herkregen klank en karakter. (Bron: Grote Kerk Terneuzen).